Ana konumuz olan GES SCADA konusuna geçmeden öncelikli olarak bilmemiz gereken şey SCADA teknik teriminin ne anlama geldiğidir. SCADA terimi İngilizce “Supervisory Control and Data Acquisition” kelimelerinin ilk harflerinin birleşmesi ile oluşturulan bir kısaltmadır. Türkçe karşılığına bakacak olursak “merkezi yönetim ve veri toplama sistemi” anlamına gelmektedir. Sanayide de oldukça yaygın kullanılan kapsamlı ve entegre bir veri tabanlı kontrol ve izleme sistemleri olan SCADA sistemleri ile bir tesise veya işletmeye ait tüm ekipmanların kontrolünden üretim planlamasına, çevre kontrol ünitelerinden yardımcı işletmelere kadar tüm birimlerin otomatik kontrolü, gözetlenmesi ve sonuçların raporlanması sağlanabilir.

Her geçen gün yaygınlaşmakta olan Güneş Enerjisi Santralleri (GES) bilindiği üzere bağımsız olarak kullanılan değil, elektrik dağıtım şebekelerine dahil olan sistemlerdir.  Üretilen enerji, GDZ, ADM ve benzeri Elektrik Dağıtım Şirketlerinin (EDAŞ) kontrolünde bulunan enerji nakil hatlarına gönderilmektedir. EDAŞ’lar da üretilen solar enerji miktarını, enerjinin kalitesini ve güneşten elektrik enerjisi üretiminde devrede olan enstrümanları izlemek, bunlara ait dataları toplamak ve kesici, yük ayırıcı gibi cihazları merkezi sistemlerinden kontrol etmek istemektedir. Güneş Enerjisi Santrallerinde SCADA, EDAŞ’ların izlemek istedikleri verileri ve kontrolü sağlayan genellikle köşk adı verilen enerji kontrol ekipmanlarını barındıran ufak binalara yerleştirilen sistemlerdir.

Güneş Enerjisi Santrallerine ait izlenmek istenen veriler ve bu verilerin ne şekilde izleneceği Enerji Dağıtım Şirketlerinin oluşturdukları solar SCADA şartnameleri ile belirli bir kalıba oturtulmuştur. Aşağıdaki şekilde göreceğiniz şema bu yapıyı genel hatları ile özetlemektedir.

Sistem şu şekilde çalışır:

Güneş Enerjisi SCADA sistemlerinin genel merkezi EDAŞ’ların bünyelerindedir. Dağıtım Şirketi kendi bölgesinde dağıtım sistemine bağlı olan bütün enerji santrallerini kendi genel merkezilerinden izleyebilmekte ve kontrol edebilmektedir. Genel merkez ile üretim santrali arasındaki bağlantı, santrale yerleştirilen SCADA panelleri içerisinde yer alan “GSM / Gprs modemlerin” sağladığı internet aracılığı ile gerçekleşir. Genel merkez ile santral arasındaki bu internet bağlantısı ile alınan ve gönderilen veriler lisanslı özel bir haberleşme protokolü olan IEC 60870-5-104 protokolü kullanılarak koruma altına alınmaktadır.

RTU (Remote Terminal Unit) adı verilen programlanabilir kontrol cihazları, santrale takılan SCADA panelindeki ana ünitelerdir. RTU’lar santralde bulunan hücre, EKK (enerji kalite kaydedici), IED (Akıllı elektronik röleler) ve sensör gibi enstrümanlardan dijital ve haberleşme protokkolleri (Modbus, 61850 v.b.) ile aldıkları veriyi SCADA genel merkezine gönderir. SCADA genel merkezinden gelen komutlar, yine RTU üniteleri üzerlerinde bulunan çıkış kontakları ile santraldeki kesici, yük ayırıcı ve benzeri kontrol mekanizmalarına iletilir ve bu sayede santral saha kontrolü sağlanır. Enerji dağıtım firmaları, solar SCADA sistemleri sayesinde hem üretilen enerjiyi izlemekte ve bu verileri kayıt altına almakta hem de gerekli görülen acil durumlarda sahayı kontrol edebilmektedirler.

GES’lerde konumlandırılan SCADA panelleri elektrik şebekesinin güvenliği için önemli bir rol oynamaktadırlar. Güneş Enerjisi SCADA sistemi yukarıda da detaylı anlattığımız üzere önemli bir konu olduğu gibi aynı zamanda EDAŞ şartnamelerinde yer alan, yapılması mecburi olan bir zorunluluktur.

Fixente GES SCADA panolarının tasarımını, montajını ve işletme – bakımı konularında müşterilerine hizmet vermektedir. Solar SCADA panoları kapsamında sadece EDAŞ’ların şartname gereksinimleri değil, güneşe enerjisi santrallerinin uzaktan idaresini sağlayan farklı kontrol ve müdahale yöntemlerine yer verilmektedir.